اقیانوس در اعماق زمین
این روزها خبرهایی که از برزیل میرسند تقریبا در صدر اخبار جهان قرار دارند، از خبرهای مربوط به جامجهانی و مسابقات فوتبال و حواشی آن گرفته تا اعتراض و اعتصاب در این کشور. اما اینها تنها خبرهای رسیده از این کشور نیستند. کشف یک تکه الماس خرد و خمیر که زخمهای عمیقی از یک مهاجرت طولانی از اعماق زمین بر تن دارد در این کشور، نشان میدهد زمین آبدارتر از آن چیزی است که تا پیش از این تصور میکردیم. این کشف مهر تاییدی است بر یک تئوری قدیمی که میگوید گوشته زمین یک مخزن آب بسیار عظیم را در خود پنهان کرده است.« این کشف نشان میدهدیک حجم بسیار بسیار عظیم آب در اعماق بسیار زیاد زمین به دام افتاده است.» این را گراهام پیرسون، ژئو شیمیدان دانشگاه آلبرتای کانادا و نویسنده ارشد مقالهای که از نتایج مطالعه بر روی این کانی به دست آمده، میگوید. نتایج یافتههای پیرسون و همکارانش که در مجله نیچر چاپ شده، نشان میدهد این الماس بیارزش (از نظر جواهری) چسبیده به یک نوع خاص از کانی اولیوین به نام رینگوودیت پیدا شده. این اولین بار است که این نوع خاص اولیوین در سطح زمین و در جایی به جز محل برخورد شهابسنگها یا آزمایشگاهها دیده میشود. این کانی تنها در فشار بسیار خردکننده مثل مناطقی با عمق بیشتر از ۵۱۵ کیلومتری سطح زمین یا محل برخورد شهاب سنگها شکل میگیرد. اما چرا وجود این کانی نشاندهنده حضور یک اقیانوس عظیم آب در اعماق زمین است؟
یافتههای پیرسون و همکارانش نشان میدهد در دل این کانی عجیب و خاص ۵/۱ درصد آب به صورت یونهای هیدروکسید وجود دارد. این میزان آب تا به حال در هیچ نمونه دیگری از این کانی دیده نشده بود، نه آنهایی که در آزمایشگاه سنتز شده بودند و نه آنهایی که همراه شهابسنگها تولید یا به زمین آورده میشدند. به همین دلیل محققان نتیجهگیری میکنند که در مراحل تشکیل این کانی در مناطق عمیق گوشته که منطقه انتقال نامیده میشود، مقداری از آب موجود در آن منطقه در کانی به دام افتاده است. منطقه انتقال جایی است بین ۴۱۰ تا ۶۶۰ کیلومتر عمق زمین که بین گوشته بالایی و گوشته پائینی قرارگرفته است و این کشف نشان میدهد در این منطقه چندین برابر اقیانوسهای زمین آب وجود دارد. در فرآیند رانش قارهای، پوسته زمین در مناطق فرورانش اقیانوسی به درون گوشته فرو میرود و در مناطق قارهزایی پوسته جدید تولید میشود. پیرسون تصور میکند این آب احتمالا در زمان تشکیل آب در زمین و بر اثر فرو رفتن سنگهای پوسته در مناطق فرورانش به درون ناحیه انتقالی گوشته راه یافته است. پروفسور جوزف اسمیت از دانشگاه کلورادو که بیشتر عمر علمیاش را به مطالعه روی رینگوودیتهای ناشی از شهاب سنگ یا سنتز شده، گذرانده، میگوید: «این کشف نشان میدهد هیدروژن یک عنصر ضروری در تشکیل زمین بوده و برخلاف نظریات پیشین، شهابسنگها آن را به زمین اضافه نکردهاند.»
- ۹۳/۱۱/۲۷
لام مهراد عزیز. خیلی عالی بود.